CHIBAI...

He Blog ngaihlua rawn tlawh thin tu te Pathian hmingin chibai kan buk a che u. In hunawl neih apiangah rawn tlawh ziah tur leh in ngaihdan hlutak tak te rawn ziak zel turin kan sawm a che u.

Thursday, November 5, 2009

INDIA LOOK EAST POLICY LEH MIZORAM.

LOOK EAST POLICY HI ENGE NI?
( A chanchin tlangpui chauh)



India Look East Policy hi kum 1991 khan Prime Minister,P.V.Narasinha Rao a hunlai
khan sawrkarin a ruahman tan a.Atal Bihari Vajpayee leh Manmohan Singh a te khan P.M.an nih lai khan an chhunzawm zel a ni.

India economic dinhmun siam that zel nan India sorkar chuan Asia ramte thawhhona siampuiin khawchhak ramte leh Asia chhimchhak ramte thurualpui a duha ,chuvangin Association of South EastAsian
Nations(ASEAN) a member pakhat a ni nghe nghe a.He Look East Policy ah hian economic mai nilovin,ram venhimna lam leh political partnership te leh inkalpawhna kawng hrang hrang te a tel a,chung atang chuan trade and investment,science & technology,tourism,human resource development,transportation and infrastructure,health and pharmaceuticals te a ni a.He policy tihchak nan hian sub-regional Group 'BIST-EC' chu 1997 khan din a ni a.Bangladesh,India,Sri Lanka leh Thailand ramte an ni a.Kum 2004 ah khan Myanmar,Bhutan leh Nepal an tel ve leh tak avangin BIMSTEC tiin a hming an thlak leh ta ani.India chu Mekong Ganga Cooperation
(MGC) Project member a ni leh a, Myanmar,Thailand, Laos,Combodia leh Vietnam te an ni.
INDIA IN HMA A LA TAN ZEL

He Look East Policy a India in bul a tan hmasak ber chu Indo-Myanmar Trade Agreement a ni a,January 31,1994 khan an signed ta a.He agreement hi Custom post kal tlangin
insumdawn tawnna thuthlung a ni a.(a)Manipur state a Moreh leh Myanmar ram Tomu te(b)Champhai,Mizoram lehRih,Myanmarteani.Moreh(India lehTamu(Myanmar)
sumdawntawnna chu 12.4.1995 ah hawn a ni tawh nghe nghe a.Agricultural leh nitin eichawp
lam thil a ni a.Kum 2001 khan item dang an belh leh ta a ni.

INDIA HMAR CHHAK TE TAN VANNNEIHNA A NI


India hian he sumdawn tawnna hian Northeast leh Southeast Asia ramte in tlawhpawh zung zung theih nan hma a la nasa hle a,chung zingah chuan India leh Myanmar inkarah kawng165km a lai a,chu chuan Tamu leh Kallymyo a tlawh anga tin,Multi-Model Transmit Transport facility te duangin chu chuan India chhak lam Lawngchawlhna leh Sittwe lawngchawlhna Myanmar a pawh anga chu chuan Mizoram kaltlangin bungrua chu motor hmangin Northeast India ah thlen a ni dawn ta a ni.

He policy atanga hlawkna nasa tak India in a neih ve na turin North East Region te chu Industry hmunpui atan ruahman a ni a, North East Industrial Policy,2007 ah chuan North East ramte chu 'Special Economic Zone'ah puan a ni nghe nghe a ni.Motor kawng inkalpawhna atan hian hmalak mek a ni a. India leh Myanmar sumdawnna turin Rih -Zokhawthar, Rih-Tidim, Rih-Falam kawngte chu cheithat mek a ni a, heng bakah hian Jeribam to Vietnam ram Hanoi,Myanmar kaltlang turte leh Sairang, Mizoram te a ni.

MIZORAM TAN DEVELOPMENT KAWL A ENG DAWN EM?

Kaladan Multi-Modal Transport Transit Project hnuaiah Mizoram leh Burma ram chhungah Chhimtuipui(Kaladan) kawngpui leh lawng kawng siam tum a ni. Mizoram chhungah Km 99.830 Lawngtlai to Burma border thleng kawngpuisiam a ni dawn a, DPR pawh June 15,2009 khan Central ah thehluh fel a ni. He DPR hi Govt, of India chuan June 31,2009 khan a pawm fel tawh bawk a. DPR Rs.572.34 senna tur ruahman a ni. Tin, keini Mizoram kilkhawr ber tan pawh a tangkai tur Rel kawng pawh Aizawl bul Sairang thleng tur a ruahman a ni. Bairabi leh Sairang inkar Km 51.38 a thui Rel kawng siam nan hian cheng vaibelchhe 519.34 chu Central Sorkarin a sanction fel tawh nghe nghe a ni. Rel kawng kalna tur hmunhma thli thlaiin RITES chuan February,2009 thla khan survey a nei tan tawh a ni.( Speech of Pu.P.C.Lalthanliana.Hon'ble Minister of State i/c LAD & Social Welfare Deptt., on 15th Aug,2009 at Lunglei).

LOOK EAST POLICY HI MIZORAM IN A THATPUI ANG EM?.

Developed Country dangte angin Mizoram pawh development programme hrang hrang vangin hma kan sawn ve ta hle mai.He Look East policy-in Mizoram tah hmasawnna a rawn ken tel zing a mi chu 'Rel kawng' Sairang thleng a lut tur hi a ni a. Kum 1991 khan Bairabi thlengin Rel chu a lo lut tan tawh a, amaherawhchu mihring zin vei vahna lam aiin bungrawphur a ni mah mah a.Tuna Look East Policy hian Sairang thleng chauh ni lovin Lawngtlai District chhung a
Hmawngbuchhuah,lawngchawlhna hmun, Kolodyne luia lawng lian in bungrua a rawn phurh thlenna tur hmun thleng a kal tir an tum niawm tak a ni.Tun dinhmunah erawh chuan Sairang thleng a rel kawng sialna tur pawisa an ruahman phawt a ni.Hmun dang a rel kawng siam
reng reng chu Railway Ministry kut ken a nih thin laiin he railway line extension erawh hi chu 25% chauh hi railwy ministry pawisa niin 75% hi Govt, of India in hmun dang atanga a dah a ni a, hmun danga a rel kawng sial dan ang lo takin railway ministry enkawl tur ni lovin, Prime Minister office atanga monitor tur a ni thung a ni.


He Plolicy hian Mizoram ah tunhma aiin hmasawnna tam tak a rawn chaw lut ngeiin a rinawm a, chu chu thlakhlehawm tak zawng a ngaihtuah pawh a pawi hran lem lo ang.
Kan sawi tawh angin India hmar chhak State te tan hmasawnna kawl chu engtin emaw tal chuan a eng ngei ang tih chu a rinawm hle a ni.Amaherawhchu, he policy in a rawn samthluk tur ni a lang zingah chuan tuna ILP,RAP,PAP te hi an la ding nghet zo ang em?.Mizoram mipuite
inlungrualna leh inhumhimna ber hi he policy hian India Sawrkar chakna hmang hian loh theih lohin a namthlu mai ang em tih hi rilru ah a piang lo thei lo a ni.Pu.Lalmuanpuia Punte in 'The Zozam Times' July 24,2009 issue a a tarlan dan chuan :"Bairabi ah hian nitin rel a lo kal ziah a, compartment nga rawn inhnuk in Vai an rawn chuang khat tlat ziah thin.Bairabi YMA hruaitute
chuan ruihhlo dona kawngah pawh harsatna an tawh nasat zia sawiin ruihhlo rawn keng an hriat chian sa ngei pawh, rel a chuang vai an tam avangin man mai an harsat thu leh check a harsat mai bakah check theih loh tluk an nih thu an sawi a. MZP hruiatute chuan uluk tak a an zirin nitinVai 100 atanga 150 velk pilbo thin angin an chhut" tiin a sawi.He policy avang hian kan ram(Mizoram) ah Industry tam zawk te leh Company tam zawk te an lo luhbelh mai thei bawk, chu chu thalai hna nei lote tan 'eizawnna' kawng thar a rawn chhawpchuakin 'unemployment problem' pawh a rawn ti nep mai thei.Amaherawhchu, Sakhaw dang e.g Hinduism etc lo than lenna kalkawng a ni thei ang em? tih hi rilru ah a piang tel lo thei lo a ni.

LOOK EAST POLICY CHU ENGTIN NGE KAN HMUAH ANG LE?.

Mizoram hian Pathian malsawmna tisa leh Thlarauvah kan dawng nasa em em a,Kristian kan nih na 'centenary' hial pawh kan lo lawm tawh nghe nghe a. Amaherawhchu,kan Sakhua ( Christianity) zirtirna lai mu chuan, "Lei a ro khawl khawm lova, vanah ro khawl
khawm zawk turin"
(Matt.6:19,20) min zirtir tlat mai a.Khawvel chu kan khualzinna ram,mi thinghlimte nen tualkhat (Ephesi 2:19) kan ni a.Lal Isua ngeiin "(A ram leh a felna chu zawng hmasa zawk rawh u"Matt.6:30) tiin min zirtir a, khawvel thil aiin Pathian duhzawng ngaihpawimawh hmasak a uar a ni.

Kan ram (Mizoram) ah hian Kristian tha tak tak' Krista avanga tuar ngam,mualpho ngam leh rethei ngam' engemawzat awm mahsela, ram mipui tam zawk hi chu a hminga Kristian mai mai niin kan lang fo thin si a.He Development programme hruanghrau tak maiin hmasawnna rah bi leh sum leh pai a rawn hum luh tur hi mi tam tak chuan thatpui aiin chhiatpui lam kan pan phah zawk ang em? tih hi ngaihtuah hmaih palh chi a ni hauh lo.

Mizoram Sokar hnuaiah hian Department hrang hrang 45 an awm a(Allocation of Business, Mizoram).Heng Department te hian hnathawktu lian tak tak Officers atanga a hnuai lam Muster Roll ( M.R) thlengin Development hna hrang hrang chu an thawk mek a ni.Hetiang a hnathawktu kan tam lai hian 'eirukna'(corruption) erawh chuan bu a khuar nasa hle a niang tih chu mipui tam tak hmuh dan ani thung a.PRISM,SOSA,FOMTU,Y4M,SDYC,LDDVC ten Sorkar hnathawk eiru bawm an hawn ah khan 'corruption thubuai' awrh mai thei mi 42 an awm thu
an tlangzarh a (Evening Post, 30th Sept.2009 & 3rd Oct,2009).Hetiang a nih chuan Look EastPolicy avanga hna hrang hrang lo awm tur hi mi thenkhat tan 'eirukna bawm tha tak' a lo ni thei ang em? tih hi a ni a.NREGS hnuai ah ringawt pawh Job Card lem leh diklo tam tak a awm zel mai nen ( MTP leh MJA ten Saiha Block an zirchianna).

Eng sorkar mai pawh hian a khua leh tuite hmasawnna tur chu a ngaihtuah nasa em em a, theihtawp a chhuah thin. Mahse, khua leh tui te leh a hnathawk tu te(Sorkar hnathawk) hi kan insiam tha a nih loh chuan tun dinhmun atang chuan development programme
thar emaw Look East Policy emaw pawh hian sum leh pai leh hmasawnna rawn thlen mahsela
Kristian zirtirna atanga thlir chuan'boralna lamtluang' a ni dawn a ni.Kan thlarau lam nun chawmtu leh enkawltu Kohhrante pawh an hmingchhe ta zel a ni lawm ni.Hei hian Lal Isua zirtirna aiin khawvel duhamna kan ngaipawimawh zawk tih a kawk em le?.

Tuna kan ram (Mizoram) dinhmun tawh mek atang hi chuan development programme hi 'tisa malsawmna' ni mahsela, kan tan chhiat leh zualna leh Thlarau lam nun bona ah a chang ngei ang. Chuvangin, development chu lo kal zel rawh se, Look East Policy pawh a tha, kan tan a ni.Mahse, kan nun hi Lal Isua zirtirna nen, Pathian tih chungin kan siamthat phawt a ngai. Pathian hian Sorkar chakna leh Policy hrang hrang hmang hian khawvela kan awm chhungin min tuamhlawm thin.Kan nun a fel phawt chuan engmahin min tibuaiin Pathian hnen atangin min la hrang thei lova, chuvangin development proramme hrang hrang kan neih mek leh Look East Policy hi Lal Isua nen kan hmuah a tul a ni.Chutih hunah chuan 'kan rama thil tha te' hi kan ei tawh ang a,sorkar hma lakna avang leh Pathian thatna avangin 'hnute leh khawizu luanna' ramah a chang thei ngei ang".Pathian theihnghilh phah nan leh Pathian theihnghilh chunga kan hman chuan kan tan boralna hmanrua a ni thei dawn a, chuvangin"Hawh u i din thar leh ang u".



No comments:

Post a Comment